ЕСЈН разговараше со д-р Ненад Николовски на повеќе актуелни теми поврзани со јавните набавки. Погледнете го интервјуто во целост !
ЕСЈН : Какво е Вашето генерално мислење по однос на досегашната едногодишна примена на Законот за јавни набавки ?
Ненад: Во изминатиот период од една година од примената на ЗЈН, како договорните органи, така и економските оператори се соочуваа со многу нови предизвици во примената на новото законско решение. Најнапред постоеше еден вид на “страв“ од примена, што резултираше со многу мал број на огласи во период април – јуни 2019 година, а потоа и голем број на пропусти при практичната примена.
ЕСЈН: Кои се предностите и недостатоците од ова законско решение во однос на претходното ?
Ненад : Моето лично мислење е дека новото законско решение нуди поголем број предности. Имено, во голема мера се зголемија вредносните прагови за примена на постапките за јавни набавки, се овозможија потребните предуслови за “мерливост на квалитетот“, целосно се дигитализираше процесот на јавни набавка дури и во делот на правната заштита, се дадоа дополнителни можности од аспект на транспарнтноста и многу други предности.
Од друга страна, еден голем недостаток можеби не директно на законското решение, повеќе на неговата примена е тоа што голем број на договорни органи сеуште не се подготвени во целост да ги применуваат законските одредби кои ќе придонесат до значителна пазарна конкуренција, поддршка на мали и средни претпријатија, инклузивност на социјалните категории во системот, еколошките стандарди итн. Останува огромен потенцијал кој го дозволува ова законско решение како неискористен.
ЕСЈН: Какво е Вашето мислење по однос на воведувањето на незадолжителна примена на е-аукција ? Дали тоа во праксата ги дава очекуваните резултати ?
Ненад : На ова прашање би сакал да одговорам што е можно по директно. Можноста е одлична да се избегнат нереално ниските и непазарни цени во постапките за јавните набавки, но сеуште е далеку од доволно нивото на очекуваниот од потенцијално возможниот резултат на ова поле. Претстои напорен период, најнапред на поголема едукација, поголем број на анализи и препораки кои во суштина ќе не водат во вистинската насока.
ЕСЈН: Дали воведувањето на економски најповолна понуда како најдобар однос помеѓу цената и квалитетот, е доволно применуван во досегашната едногодишна пракса или само законска можност без практична примена ?
Ненад : Знаете, главната тема на разговор пред точно една година во однос на тогаш најавувањето на новиот закон за јавни набавки беше токму примената на економски најповолна понуда како најдобар однос помеѓу цената и квалитетот. Но, за жал оваа примена во праксата остана исклучиво на постапките каде законот и не дозволува единствен критериум само цена, односно во предметите на набавка на услуги и тоа: консултантски, услуги за превод, архитектонски и инжинерски. Тука во праксата се застана. Ретки се и можат да се издвојат само исклучително мал број на договорни органи кои го применуваат овој критериум. Да не зборуваме за примената на принципот на исплатливост, односно на трошоците на животен век, за кое нешто сметам дека е потребно да помине долго време. Не треба да се заборави да се спомене и улогата на Бирото за јавни набавки во целиот овој процес, за кое сметам дека треба да биде значително подиректно, поконкретно и конечно целисходно за системот на јавни набавки во целина.
Какво е Вашето мислење по однос на транспарентноста на електронскиот систем за јавни набавки преку воведувањето на задолжителните обврски на договорните органи за објавување на годишните планови, склучените договори, изменетите договори, реализираните договори, како и можноста во период до конечност на одлуката да се врши увид во сите документи од постапката за јавна набавка ?
Ненад : Една од новините каде што директно и веднаш се постигна многу од аспект на транспарентноста е токму можноста за увид во т.н досие на постапки. Всушност, ова претставува една моќна алатка на располагање на економските оператори во процесот на правната заштита. Ја поздравувам одлучноста на сите инволвирани страни да се запази едно од суштинските начела на законот за јавни набавки, а тоа е транспарентноста која сметам дека ќе ги даде очекуваните резултати на долг рок и во делот на непостоење на судир на интереси, корупција итн.
ЕСЈН: Кои се Вашите препораки по однос на унапредување на системот за јавни набавки во целина ?
Ненад: Јавните набавки се поле каде речиси се зависи од квалитетот на човечкиот фактор. Затоа и унапредувањето на системот налага неопходна едукација, споделување (размена) на искуства, консултации со стручни лица и исклучително професионален пристап. Тоа што всушност esjn.mk го нуди на сите нас!
д-р Ненад Николовски