Јавните набавки се клучни за ефективно функционирање на владите и јавните субјекти ширум светот. Без разлика дали се работи за градски совет кој сака да изгради нов пат или јавна болница која има потреба од набавка на материјали поврзани со КОВИД, набавката им помага на јавните субјекти и власти на секое ниво, подобро да им служат на своите гласачи и корисници.
Но, колкава тежина имаат јавните набавки во глобалната економија? Нашиот тим собра 10 факти кои покажуваат колку се важни јавните набавки денес :
- Пред КОВИД, јавните набавки сочинуваа 12% од БДП во земјите на ОЕЦД и речиси 30% во земјите во развој, што претставува повеќе од 30% од вкупната државна потрошувачка (ОЕЦД 2019 година).
- Глобалните трошоци за набавки се проценуваат на речиси 9,5 трилиони американски долари годишно. Во 2021 година, Светската банка ќе исплати повеќе од 4 милијарди американски долари за набавка и распоредување на вакцини за Ковид-19 во 51 земја во развој. (Светска банка 2021 година).
- Недостигот на систем за е-набавки беше пријавен како критично ограничување за 59% од земјите кои беа анкетирани од Светска банка во 2020 година. Земјите со постоечки систем за е-набавки мораа да воведат помалку драстични промени за да се прилагодат на новите околности кои произлегуваат од пандемијата COVID-19. (Светска банка 2020 година).
- Трошоците за здравство претставуваат најголем дел од трошоците за јавни набавки, кои сочинуваат околу 30% во земјите на ОЕЦД и над 40% во некои европски земји, освен во САД, Унгарија и Латвија. (ОЕЦД 2019).
- Во 2019 година, 12,3 милијарди американски долари од средствата на ОН беа потрошени во земјите во развој, земјите со економии во транзиција и најмалку развиените земји. Севкупно, оваа сума сочинува 62 % од вкупните трошоци на ОН за набавки за нивните операции низ светот. (Годишен статистички извештај за набавките на ООН).
- 39 организации на ОН пријавија колективни 19,9 милијарди долари потрошени за набавка на стоки и услуги во 2019 година. Овие 39 организации ги зголемија своите набавки за вкупно 1,1 милијарда американски долари, или 5,9 отсто, во споредба со 2018 година (Годишен статистички извештај за набавките на ОН).
- Во последните шест години (2015 – 2020), во Африка се потрошени вкупно околу 16 милијарди долари за набавка на стоки, услуги и работи, при што само работите изнесуваат околу 12 милијарди долари. (Група на Африканска развојна банка 2021 година).
- Во земјите на ОЕЦД, 29% (4,2 трилиони евра) од државните расходи одат за јавни набавки, но помеѓу 10-30% од оваа сума се губи поради практиките на корупција и лошо управување, при што договорите за јавни набавки сочинуваат 57% од сите случаи на поткуп во регионот. (ОЕЦД 2019).
- Земјите со помалку од 5% од нивниот БДП инвестиран во јавни набавки, покажуваат општ тренд на сиромашни и политички нестабилни, што покажува директна корелација помеѓу многу ниските проценти за јавни набавки како дел од националниот БДП и нивото на развој или политички и социјалната стабилност. (Светска банка 2020 година).
- Индикатор за SDG (Sustainable Development Goal) број 12.7.1 ги наведува одржливите јавни набавки како неопходност за постигнување на Целта за одржлив развој 12: Одговорна потрошувачка и производство (Цели за одржлив развој 2015).
*Статијата е превземена и преведена од https://www.itcilo.org/stories/10-surprising-facts-public-procurement .