Праксата секојдневно ги посочува бројните недостатоци и слабости во функционалноста на сегашниот систем за јавни набавки. Применливоста на одредени законски одредби и потребата од унапредување на системот за јавни набавки се презентирани во „Стратегија за унапредување на системот за јавни набавки во Република Северна Македонија за периодот 2022 – 2026 година“ донесена од страна на Бирото за јавни набавки.
Во оваа Стратегија, утврдени се неколку клучни слабости во сегашниот систем за јавни набавки и тоа по однос на следното :
„Правната рамка за јавни набавки во голема мера е усогласена со Директивата за јавни набавки во класичниот јавен сектор и Директивата за јавни набавки во секторските опфатени дејности од 2014 година, со неколку недоследности. Најзначајните недоследности се однесуваат на основите за исклучување (особено листата на негативни референцикако основа за автоматско исклучување, недостаток на одредби за „автоматско чистење“ и автоматско исклучување на лица кои учествувале во подготовката на тендерската документација). Некои од новите механизми воведени со ЗЈН (како што е механизмот за управна контрола) треба да се подобрат во однос на нивната делотворност и ефикасност. Некои од постојните предизвици се однесуваат на ресурсите потребни за да се реализира подобрувањето на системот. Неопходно за овој процес е да се подобри и да се измени фокусот за истиот да се направи поефикасен и поделотворен. Адекватното спроведување на законодавството е, исто така, од витално значење за да се обезбеди општа усогласеност со основните правила и начела за набавки на ЕУ.
Најзначајните практични импликации и проблеми со кои се соочуваат лицата кои спроведуваат набавки се однесуваат на поставување и примена на објективни квалитативни критериуми за утврдување економски најповолна понуда, невообичаено ниска цена, примена на можност за појаснување или дополнителни информации без промена на суштинските аспекти на понудата, користење на капацитетите на други субјекти, подизведувачи, рамковни спогодби, како и измени на договорите за време на нивната важност. Од друга страна, економските оператори изнаоѓаат суштински недостатоци во тендерската документација – несоодветност на техничките спецификации и нецелосни / нејасни / контрадикторни / тенденциозни услови, обемност и сложеност на условите, пристрасен метод на евалуација, несоодветни договорни услови, недостаток на квалификуван персонал кај договорните органи и економските оператори, недоволно време за подготовка на понудите.
Националното право, како и европската рамка за јавни набавки, не содржат одредби што ги
олеснуваат итните и стратешките набавки во кризни ситуации (пандемија, природна катастрофа,состојба на одбрана, непосредна терористичка закана од големи размери). Специфичните барања и процедуралните детали во врска со отпочнување на постапката за набавка во такви ситуации треба да се утврдат во националното законодавство со кое се уредува постапувањето за време на кризи врз основа на објективни критериуми, за да се обезбеди нивна истоветна и сообразна примена во случаи кога државата со одлука прогласува вонредна или кризна состојба.
Централизираните набавки остануваат ограничени на неколку видови стоки и услуги од заеднички интерес. Рамковните спогодби и повеќегодишните договори скоро и да не се користат за набавки што се повторуваат. Фокусот треба да биде на договори со соодветна големина и договори подолги од една година што се повторуваат. Националното законодавство предвидува дека Владата може да формира централни тела за набавка. Централизирани набавки во моментов се спроведуваат од страна на Службата за општи и заеднички работи (СОЗР), на пример за фиксни и мобилни телефонски услуги, за авионски билети и за други набавки. Рамковните спогодби склучени од СОЗР се достапни за субјектите на централната власт, вклучително и за БЈН.“ се утврдува во „Стратегија за унапредување на системот за јавни набавки во Република Северна Македонија за периодот 2022 – 2026 година“ донесена од страна на Бирото за јавни набавки.