Европската комисија во своето 98-тото издание на Публикацијата „GPP In practice“ од јуни 2020 година, го презентира практичното искуство на шпанскиот Регион Валенсија за реализирање на т.н “зелена“ јавна набавка. Деталите од набавката се презентирани подолу.
Валенсија, која е четврти најнаселен регион во Шпанија со повеќе од пет милиони жители, се залага за вклучување на критериуми за животна средина во повеќето рамковни спогодби за набавка на стоки и услуги. Развојните цели за одржливост на Обединети нации се користат како рамка и од истатите е произлезена Валенсијанска стратегија за климатски промени и енергија за 2030 година.
Цели на набавката
Заради задоволување на потребите од набавка на услуги за чистење на административните простории, Регионот Валенсија одлучи да примени одржливи критериуми за јавна набавка на овие услуги. Критериумите за зелени набавки во ЕУ за услуги за чистење на затворени простории беа користени како основ по кој се поставени критериумите за одржливост вклучени во тендерот. Набавката беше предвидена како рамковна спогодба за доделување на двегодишен договор за услуги (со можност за продолжување за уште една година). Поради обемот на договорот, беше одлучено договорот да се подели на четири дела, три за различни провинции на Регионот Валенсија (Аликанте, Кастелон и Валенсија), и четврти дел за административната зграда. На добавувачите им беше дадена можност да достават понуди за една или повеќе делови. Тендерот беше распишан во септември 2018 година како отворена постапка,
Користени критериуми за избор
Предмет на договорот
Рамковна спогодба за доделување на поединечни договори за чистење на административните простории.
Критериуми за доделување на рамковна спогодба
Одржливото извршување на услугите за чистење беше оценувано преку пет критериуми, кои вкупно носеат 55 бода од максималните 100 бода. За понудувачите било задолжително да постигнат минимален праг од 25 бода за да бидат квалификувани.
- Употреба на производи за чистење со еколошка ознака (32 бода)
Сите производи во една од следните категории на производи, потребно е да имаат официјално признат тип I еколошка ознака, според UNE-EN ISO 14024: 2001 и тоа:
- Производи за чистење за општа намена: за внатрешни тврди површини (ѕидови, подови и тротоари) и други фиксни површини (маси, полици, врати и екрани) (4 бода)
- Производи за чистење за бањи и кујни (вклучувајќи средства за отстранување бигор, средства за одмастување и машини за миење садови) (4 бода)
- Производи за чистење стакло (вклучувајќи повеќенаменско стакло и плочки) (4 бода)
- Тоалетна хартија (4 бода)
- Хартија за рачно сушење (4 бода)
- Сапун за раце (4 бода)
- џогери и џогери (4 бода)
- Крпи од микрофибер (4 бода)
Докажување на критериумот: Економските оператори потребно е да претстават список на сите производи што ќе се користат, за секоја одделна категорија, со детали за нивното комерцијално име, име на производителот, функцијата и името на еколошката ознака што ја поседуваат.
- Употреба на концентрирани неразредени производи за чистење (6 бода)
Сите единици на производи од која било од следните категории на производи мора да имаат минимална стапка на разредување од 1:100:
- Производи за чистење со општа намена за внатрешни тврди површини (ѕидови, подови и тротоари) и други фиксни површини (маси, полици, врати, екрани, итн.) (2 бода)
- Производи за чистење за бањи и кујни (вклучувајќи средства за отстранување бигор, средства за одмастување и машини за миење садови) (2 бода)
- Производи за чистење стакло (вклучувајќи повеќенаменско стакло и плочки) (2 бода)
Докажување на критериумот: За секоја категорија барано е да се обезбеди список на сите производи за чистење што треба да се користат, при што потребно е да се опише трговска марка, име на производителот, функција и стапка на разредување, како и технички податоци за добавувач.
- Употреба на хартија од одржливо управувани шуми или рециклирани извори (8 бода)
Сите производни единици од наведените категории на производи, треба да имаат минимална содржина од 70% одржливо рециклирани и/или девствени влакна (поткрепени со валидни сертификати за одржливо управување со шумите), и тоа:
- Тоалетна хартија (4 бода)
- Хартија за рачно сушење (4 бода)
Докажување на критериумот: За секоја категорија треба да се обезбеди список на производи што треба да се користат, со детали за неговото трговско име, име на производителот, процентот на одржливи рециклирани и/или девствени влакна и името на сертификатот и тоа:
- Валиден сертификат за синџир на потекло, издаден од шема за сертификација од трета страна, како што се PEFC или FSC системи за сертификација, или еквивалентно.
- или официјално признат сертификат за еколошка ознака од тип I (според UNE-EN ISO 14024:2001), кој го вклучува ова барање
- Употреба на рециклирани или компостирани пластични кеси за отпад (4 бода)
Сите кеси за ѓубре потребно е да се во согласност со барањата за отпор од стандардот UNE-EN 13592:2017 (пластични кеси за собирање на домашен отпад) и да содржат најмалку 80% рециклирана пластика после потрошувачка или се целосно разградиви во согласност со барањата на стандард UNE-EN 13432:2001 или еквивалент.
Докажување на критериумот: Да се обезбеди список на сите производи што треба да се користат, со детали за нивното трговско име, име на производителот и дали тие имаат еколошка ознака од тип I вклучувајќи го ова барање, придружено со сертификати за етикети или изјава за сообразност со која се обезбедува усогласеност со ова барање.
- Енергетска ефикасност на правосмукалки (5 бода)
Правосмукалките се класифицирани со енергетска ефикасност од класа А (за оние купени пред 1 септември 2017) или класа А+ (за оние купени по 1 септември 2017 година):
- Доколку се исполнети од 81 % до 100 % од вкупниот број правосмукалки – 5 бода
- Доколку се исполнети од 61 % до 80 % од вкупниот број правосмукалки – 4 бода
- Доколку се исполнети од 41% до 60% од вкупниот број правосмукалки – 3 бода
- Доколку се исполнети од 21 % до 40 % од вкупниот број правосмукалки – 2 бода
- Доколку се исполнети од 1 % до 20 % од вкупниот број правосмукалки – 1 бод
Докажување на критериумот: За секоја правосмукалка треба да се обезбеди лист за евиденција по Регулатива бр. 665/2013 или еквивалентна , заедно со комплетна листа на правосмукалки кои ќе се користат во обезбедувањето на услугата за чистење.
Клаузули за извршување на договорот
Изведувачот мора да води евиденција, достапна на барање на договорниот орган, за следново: потрошена количина на сите производи за чистење, соодветни ажурирани безбедносни листови, технички датуми (со упатства за примена, употреба и дозирање) и верификација на барањата утврдени во техничките спецификации.
Обуки за персоналот за чистење (за производи за чистење, заштеда на вода и енергија, отпад, здравје и безбедност).
Резултати
На спроведена постапка од Регионот Валенсија во Шпанија, за услуги за хигиена се пријавија многу заинтересирани понудувачи, поточно вкупно 18 понувачи кои се квалификуваа на тендерот. Договорот за услуги беше доделен на економски најповолните понуди во месец јуни 2019 година, а избраните добавувачи имаа највисока оценка за критериумите поврзани со животната средина. Повеќето од производите кои беа понудени содржеа еко-ознака на ЕУ од тип I . Проценетата вредност на договорот е 33.239.151 евра.
Влијанија врз животната средина
Главните влијанија врз животната средина поврзани со услугите за чистење можат да се оценат преку еко-токсичноста и токсичност врз човекот од хемикалиите во производите и производството на средства за чистење и додатоци, како и од потрошувачката на енергија и вода во операцијата на чистење. Овие основи за бодување беа опфатени во критериумите за доделување на договор, давајќи им на добавувачите да се фукусираат на еколошките можности и да се стекнат со дополнителни поени. Критериумите за еко-означување добија голема тежина во моделот на евалуација. Приборот за чистење се вреднуваше со цел намалување на влијанијата поврзани со услугите за чистење. Типот на еколошка ознака доведе до строги ограничувања како за хемискиот состав, така и за еколошка ознака.
Енергетски ефикасните правосмукалки имаа за цел да ја намалат вкупната потрошувачка на енергија до 50%, во зависност од ситуацијата, на пр. ако чистењето на подот е главна задача. Добавувачите исто така беа охрабрени да користат неразредени производи.
Заклучок
Предноста на користењето на критериумите за GPP е гаранцијата дека критериумите се засноваат на научни студии за влијанијата врз животната средина на услугите за чистење за секој дел од неговиот животен циклус при што се земени предвид различни еколошки аспекти како што се квалитетот на воздухот, квалитетот на водата, заштита на почвата, намалување на отпадот, заштеда на енергија, управување со природни ресурси, GWP, заштита на озонската обвивка, безбедноста на животната средина, бучавата и биодиверзитетот.
Со оваа набавка може да се каже дека се постигна значително намалување на негативното влијание врз животната средина, се обезбедија најдобри можни еколошки перформанси и се промовираше поеколошка јавна потрошувачка.